Bir çiftin doğal yolla bebek sahibi olamama durumu kısırlık (infertilite) olarak adlandırılmaktadır. Ancak bir çiftin kısır olduğundan bahsedilebilmesi için 6 ay, 1 yıl süre ile korumasız düzenli cinsel ilişkide bulunmak gerekir. 35 yaşın altındaki çiftlerin 1 yıl, 35 yaşın üzerindeki çiftlerin de 1 yıl ilişkiye girdikleri halde gebelik gerçekleşmemiş olması kısırlık olarak nitelendirilir. Kısırlık sorunu kimi zaman erkekten, kimi zaman kadından kaynaklanmakla birlikte, bazen de hem kadından hem de erkekten kaynaklanabilmektedir. Bu bağlamda çocuk sahibi olamama şikayetiyle doktora başvuran çiftlere gerekli test ve tahliller yapılmakta ve sebebe yönelik bir tedavi yöntemi uygulanmaktadır. Nadiren de bütün test, tahlil ve muayeneler yapıldığı halde kısırlığın sebebi ve kimden, neyden kaynaklandığı bilinememekte, bulunamamaktadır. Kısırlığın oluşumunda genetik faktörler, üreme sistemi bozuklukları, beslenme ve yaşam koşulları gibi pek çok faktör rol oynamaktadır. Günümüzün modern toplumunda kadınların yaklaşık % 45’inde, erkelerinse % 35’inde kısırlık görülebilmektedir. Kısırlıkla mücadele eden çiftlerin yaklaşık olarak % 15’inde ise bu soruna sebep olabilecek her hangi bir etken bulunamamaktadır. Günümüzde yapılan tetkikler bağlamında primer, sekonder, geçici ve kalıcı infertilite olmak üzere 4 tane kısırlık çeşidi bulunmaktadır.

Primer kısırlık (infertilite) nedir?

Yeni evlenmiş ve daha önceden hiç gebelik yaşamamış kişilerde görülen kısırlık primer infertilite olarak adlandırılmaktadır. Bu vakalarda genellikle fiziksel bir sorun yoktur, daha çok psikolojik sebeplerden dolayı gebelik gerçekleşmiyordur. Yeni evli çiftlerde ilk 3 aylık dönemde gebelik oluşma ihtimali % 30, bir yıl içinde % 70, iki yıl içinde ise % 80, iki yıldan sonra ise % 90 civarındadır. Bu bağlamda evlenir evlenmez hemen gebelik beklemek yanlış olabilir. Evliliğin ilk iki yılı içinde bebek sahibi olma olasılığı % 80’dir. Ancak evlilikte üçüncü yıla girildiği halde gebelik meydana gelmiyorsa mutlaka uzman bir doktora başvurulması ve gerekli test, tahlil, muayenelerin yapılması gerekmektedir.

Sekonder kısırlık (infertilite) nedir?

Bazı çiftler evliliklerinin ilk yıllarında bir ya da iki çocuk sahibi olduktan sonra ileriki yıllarda bebek istediklerinde başarısız olabilmekteler. İşte böyle sonradan meydana gelen kısırlık durumlarına sekonder infertilite adı verilmektedir. Genellikle sağlıksız yaşam ve beslenme alışkanlıklarına sahip olan kişiler sonradan kısırlık sorunu yaşamakta ve üreme yetilerini kaybedebilmekteler. Ayrıca kadınların yaşadığı yumurtalık, rahim sorunları, yumurtalık ve rahim kanseri, tümörleri sonradan kısırlığa sebep olabilmektedir. Bununla birlikte erkeklerin geçirdiği kabakulak rahatsızlıkları da erkeğin sperm rezervlerini olumsuz etkilemekte, erbezi iltihaplanmasına sebep olmaktadır. Böyle vakalarda yaşam ve beslenme koşullarının doktorun önerileri doğrultusunda iyileştirilmesi, düzenlenmesi ve soruna yönelik tedavi uygulanması gerekmektedir.

Geçici kısırlık (infertilite) nedir?

Geçici kısırlık sorunu erkekten kaynaklı kısırlık durumlarındandır. Erkeklerin sperm sayısının ve kalitesinin kadının yumurtasını dölleyebilecek düzeyde olmaması durumu geçici kısırlık olarak adlandırılmaktadır. Bazı erkeklerde de hiç sperm olmama sorunu da yaşanabilmektedir. Eğer erkeğin az sayıda da olsa spermi bulunuyorsa tüp bebek gibi üreme yardımcı tedavi yöntemleri uygulanarak gebelik elde edilebilmektedir. Erkeğin hiç spermi olmaması durumunda da cerrahi yöntemlerle sperm elde edilerek, kısırlık tedavileri uygulanır. Ancak erkeğin sperm sayısı ve kalitesinin yetersizliğinden kaynaklanan kısırlık tedavi edilse, gebelik elde edilse bile bebeğin düşük olma riski yüksektir.

Kalıcı kısırlık (infertilite) nedir?

Kısırlık şikayetiyle doktora başvuran çiftlere gerekli test, tahlil ve muayeneler uygulandıktan sonra gebeliğe sebep olan etken bulunamazsa sebebi belirlenemeyen kısırlık, kalıcı kısırlık durumundan bahsedilebilir. Böyle vakalarda sebep bilinmediği için hangi tedavi yönteminin işe yarayacağı da bilinemez.

Kadınlarda kısırlığa sebep olan etkenler nelerdir?

Kadından kaynaklanan kısırlık vakalarında en sık karşılaşılan sebepler yumurtalıklar ve rahimle ilgili problemlerdir. Ayrıca genital bölgedeki iltihap ve enfeksiyonlar, süt hormonu, tiroid hormonu ile ilgili sorunlar, rahim ve yumurtalık kanseri, tümörü ya da cerrahi operasyonlar ve genetik kodlarla getirilen özellikler kadınlarda kısırlığa sebep olabilmektedir.

Erkeklerde kısırlığa sebep olan etkenler nelerdir?

Erkekte kısırlığa yol açan en temel faktörler sperm sayısının, kalitesinin, hareketliliğinin ve olgunluğunun döllenme için yeterli olamamasıdır. Bununla birlikte hormonsal bozukluklar ve genetik sorunlar da erkeklerde kısırlığa yol açmaktadır. Ayrıca sigara, alkol ve uyuşturucu gibi zararlı maddelerin de kullanılması kısırlığa sebep olmaktadır.