Aşılama nedir?

Aşılama tekniği bir sene süresince düzenli ilişkiye karşın hamilelik sağlayamamış ve kısırlık teşhisi almış kişilere yapılan bir yardımcı üreme tekniğidir.

Aşılama uygulaması kolay ve hızlı bir yöntemdir ancak aşılama yöntemine başvurmak için ilk olarak doğal yollarla hamile kalmak denenmelidir. Hamile kalmaya bir seneden fazla çalışılmış ise, gerekli testler uygulanmalı ve aşılama yönteminin denenmesinde gerekir. Bu durumda herhangi bir sakıncı bulunmaz. Aşılama tekniği oldukça pratiktir ve bugünün teknolojileri ile ağrılı olmayan bir uygulamadır.

Aşılama kimler için uygundur?

Aşılama uygulaması sadece baba adayında işlenebilecek özellikte sperm saptanan, anne adayında yumurta gelişiminde problem bulunmayan kişilere uygulanabilir. Bu sebeple kısırlık problemi olan çifte, doktorları gerekli tetkik ve muayenenleri uygular ve durumu net bir şekilde değerlendirir. Bu sayede aşılama yönteminin uygun olup olmadığından emin olunur. Sperm ve yumurta ile alakalı sorunlar iyileştirilmeye ve düzeltilmeye çalışılır.

• Yumurtlama işlev bozukluğu,
• Sperm hareket ve sayısındaki hafif düşüklük durumları,
• Sebebi açıklanamayan infertilite durumları,
• Vajinismus gibi sebepler dolayısıyla aşılama tedavisi denenebilir. Yumurta büyütmek için uygulanan hormonal tedavi ardından gelişen yumurtaya çatlatma iğnesi yaparak, meni ya da spermin hazırlanıp rahim içerisine özel bir katater yardımı ile bırakılması uygulamasıdır.

Aşılama öncesinde dikkat edilmesi gerekenler

Aşılama uygulaması öncesi uyulması gereken çeşitli kriterler vardır. Baba adayının sperminin etkili ve dölleyici olması adına son 48 saat içerisinde;

• sigara,
• alkol,
• uyuşturucu,
• ilaç almaması gereklidir.

Bu gibi etkenler spermin yapısını ve hareketliliğini olumsuz şekilde etkiler. Bunun dışında anne adayı için:

• vajinal bir enfeksiyonu olmaması,
• herhangi bir vajinal ilaç, krem ya da losyon kullanılmıyor olması gerekir.

Aşılama nasıl uygulanır?

Aşılama uygulaması birkaç dakikada tamamlanan ağrılı olmayan bir tekniktir. Jinekolojik muayenede olduğu şekilde yatırılan kişiye genel anestezi yapılmaz. Gerekli jinekolojik aletler kullanılır. Rahim ağzı araştırılan hastada özel bir katater yardımı ile rahim içerisine erişilir. Laboratuvarda hazırlanmış olan sperm rahim içerisine transfer edilir. Sperm ile yumurtanın kendi kendine döllenip rahime yerleşmesi ile uygulanan bu teknik neticesinde hamilelik oranları % 20 oranında arttırılabilir. Uygulama ardından hasta 20-30 dakika kadar dinlenir ve ardından günlük yaşantısına geri dönebilir.

İki defa aşılama yapıldıktan sonra hamilelik ve canlı doğum sağlanamayan kişiler yeniden değerlendirilmelidir. Gerekli görülürse tüp bebek tedavisine bavurulmalıdır.

Aşılama

Spermlerin yumurta ile birleşmesini kolaylaştırmak için aşılama tekniğine bavurulur. Aşılamanın diğer isimleri:

• IUI (İntrauterin inseminasyon),
• rahim içi inseminasyon ya da inseminasyondur.

Kısacası aşılama, bu uygulama için baba adayından semen yani meni örneği alınır, laboratuvar şartlarında özel bir şekilde yıkanır. Sadece canlı ve sağlıklı spermler alınarak daha sonra da rahmin içerisine aktarılır.

Semen örneğinin işlemden geçirilmesi tavsiye edilmez. Fakat spermlerin vajinada depolanmasının önüne geçecek durumlar mevcutsa fiziksel ya da psikolojik durumlarda aşılama, işlenmemiş spermin verilmesi ile de uygulanabilir.

İlk olarak erkekten elde edilen sperm örneği çeşitli özel solüsyonlarla yıkanır ve kaliteli, sağlıklı ve hızlı hareketli spermler ayıklanır. Bütün sperm ayrıştırma yöntemlerindeki esas hedef, daha hareketli, normal yapıda olan ve yeterli sayıda spermi olan konsantre semen sağlamaktır. Aşılama yapabilmek için 1 milyon hareketli sperme ihtiyaç duyulur.

Aşılama için baba adayının 3 gün cinsel perhiz yapması gerekir. Ardından semen (meni) örneği alınır. Laboratuvarda özel filtreler ve özel yıkama yöntemleri ile spermler işlenir.

Sperm hazırlandıktan sonra geçen süre en fazla 1 saat olmalıdır, kısa sürede aşılama gerçekleştirilmelidir.

Aşılama işlemleri çoğunlukla yumurtlama tedavileri ile beraber de uygulanabilir. Yumurtlama tedavisi (ovulasyon indüksiyonu), klomifen ya da gonadotropinlerle olabilir. İşlem öncesinde folliküller izlenir ve yumurtlama durumu takip edilir. Yeterli olgunluğa erişmiş follikül elde ettikten sonra bir “çatlatma iğnesi” (HCG) uygulanır. Ovulasyon yani yumurtlama bu iğneden 36 saat ardından olacağı için aşılama da bu süre sonunda uygulanır. Kimi zaman ise aşılama, yumurtanın kendi kendine gelişeceği adet süreçlerinde de uygulanabilir.

Aşılamadaki hedef;

• rahim ağzını (serviks) devre dışı bırakmak,
• daha fazla sayıdaki sağlıklı spermi rahim içine ulaştırmak,
• rahim içinden de tüplere ulaşmasını sağlamak böylece hamileliği sağlamaktır.

Çünkü çeşitli durumlarda servikal mukus yani rahim ağzı salgısı sperm geçişi için engel teşkil eder. Aşılama ile sorun ortadan kaldırılır.

Aşılamanın (IUI) Uygulandığı Durumlar

Aşılama pek çok kısırlık sorunlarda uygulanabilir. Uygulaması kolaydır, pratiktir, maliyeti diğer yöntemlere göre daha uygundur ve herhangi bir riski yoktur. Bu sebeple tercih edilir. En yaygın olarak:

• Erkek Faktörü olarak, düşük sperm sayı ya da hareketlilik oranı
• Endometriosis
• Sebebi açıklanamayan İnfertilite
• Servikal mukus sorunları
• Rahim ağzının anatomik sorunları
• Sperme karşı antikor mevcudiyeti
• Kadın Faktörü olarak, yumurtlamanın olmaması ya da yetersiz olması
• Cinsel işlev bozukluklarında tercih edilen bir teknik olmaktadır.

Bütün bu durumlarda, aşılama 4-6 kez denenebilir. Deneme sayısına uygulama sebebine, adayların genel sağlık durumuna ve ihtiyaçlarına göre karar verilir.  Başarı oranları ise niçin bu uygulamanın kullanıldığına göre değişir. %5 - 20 hamilelik şansı vardır.  Aşılamadan netice alınamıyor ise adaylarda Mikroenjeksiyon  (ICSI) yöntemi denenmelidir.