Genellikle erkeklerin üreme sistemlerinin fonksiyonlarının yerine getirilebilmesi için canlı, kaliteli çok sayı da ve hareketli olan spermlere gereksinim duyulur. Normal koşulların altında,erkek adayın vücudunda üretilen ve cinsel ilişki aşamasında dışarı çıkan spermler, milyonlarcadır. Şayet anne ve baba adayı için uygun ortam mevcut ise baba adayından gelen sadece tek bir sperm ile yumurtanın birleşmesi ardından da döllenme oldukça kolay bir şekilde yaşanabilir.

Genellikle azospermi mevcut olduğunda ise spermlerin üretim esnasında meydana gelebilecek çeşitli problemler yaşanabilmektedir. Kimi zaman da erkeğin vücudunun üretmiş olduğu spermler, dışarı çıkış aşamasında çeşitli sorunlar yaşayabilir. Bu gibi sorunlar dolayısıyla erkek kaynaklı kısırlık söz konusu edilmektedir. Özellikle genetik etkenler kaynaklı olduğu için çeşitli araştırmalar yapılır ve çözüm aranır.

Bunun dışında tüp bebek tedavisi yönteminde azorspermi için çeşitli çözümler bulunmaktadır. Bu çözümler sayesinde kişi bebek sahibi olabilmektedir. Genellikle spermler tespit edildiğinde çeşitli yöntemlerle alınır ve iyi kalitedeki spermler ayrılır. Tüp bebek tedavisinde kullanılarak da bebek sahibi olma şansı elde edilir.

Azospermi şu durumlarda kendini belli eder;

Obstrüktif azospermi durumları: Bu durum, azospermi durumlarının %40’ını kapsar. Erkekte mevcut olan tıkanıklık dolayısıyla spermlerin üretililir ancak dışarı atılamaz.

Non-obstrüktif azospermi durumları: Bu durum ise azospermi hastalıklarının genel olarak %60’lık bölümünü kapsar. Bunun dışında erkekte spermlerin üretiminin yapılamaması ve spermlerin üretimi olmadığı için de dışarıya atılamaması sorunudur.

Azospermi değerlendirmesi

İlk olarak baba adayı için oldukça ayrıntılı bir öykü alınır. Bu öyküde;

• Baba adayının daha önceden geçirmiş olduğu enfeksiyon sorunları,
• Baba adayının kan bağının olduğu kişilerde de bu sorunun olup olmadığı,
• Özellikle baba adayının önceden travma öyküler,
• Bunun dışında kemoterapi tedavisi alıp almadığı öğrenilir.

Tüp bebek tedavisi ve azospermi

Çoğunlukla azospermi sorunun teşhisi yapıldıktan sonra uygun yöntemler sayesinde baba adayından çeşitli şekillerde sperm elde edilebilir. Daha sonra ise laboratuar koşullarında baba alınan sperm örnekleri arasından kaliteli, döllenme yetisi daha güçlü spermler ayırt edilir. Bunun dışında baba adayından spermler temin edilirken,eş zamanlı olarak anne aayı için de tüp bebek tedavisi başlar.

Şayet hem kadında, hem de erkekte aynı zamanlı olarak sorun mevcut ise tedavi süreci eş zamanlı yürütülmeye çalışılır. Bunun dışında klasik tüp bebek tedavisindeki kadın için gerekli olan aşamalar, uygulamalar yerine getirilmektedir. Azospermi halinde temin edilen spermler daha sonra yumurta hücresi ile tıpkı klasik tüp bebek yöntemindeki gibi döllenmesi için beklenir.

Azospermi sorunu olan erkeklerden, testislerden ya da epididimlerden sperm alınabilir ve mikroenjeksiyonda uygulanması bu probleme kalıcı çözüm getirmez. Fakat uygulamalar sayesinde gebelik şansı elde edilir. Bu soruna sahip olan erkeklerin daha sonra kendi kendilerine çocuk sahibi olmak gibi bir şansı bulunmaz.

Esas problemin testislerde sperm üretimi olduğu primer testis yetmezliği durumlarında testisteki problem, doğumsal olabilir. Bunun dışında viral enfeksiyonlar, radyasyon, kemoterapi, travma gibi dış etkenlere bağlı da gelişebilir.

• Sperm üretimi bozuklukları sertoli cell only (SCO) sendromu,
• Matürasyon arresti (sperm üretiminin çeşitli safhalarında takılması),
• Tübüler skleroz (sperm üretiminin olduğu tüplerin hasarı) sebepli olabilir.

Maalesef ki bu durumların hiçbiri için günümüzde kalıcı tedavi yapılamamaktadır. Testisten cerrahi tekniklerle sperm temin edilerek mikroenjeksiyonda uygulanması tek opsiyondur.

Testislerde sperm üretiminin olduğu ve taşıyıcı kanallarda tıkanıklıklar kaynaklı olarak obstrüktif azospermide tıkanıklığın cerrahi müdahalelerle düzeltilmesi mümkün mü?

Taşıyıcı kanalların mikro cerrahi ile tamir edilmesi oldukça ileri düzeyde eğitim ve yüksek tecrübe gerektiren bir uygulamadır. Dünyadaki en tecürbeli tüp bebek merkezlerinde dahi mikrocerrahi ardından hamilelik sağlama oranı %25-40 arasındadır. Gene be başarılı olunan hastalarda gebelik süresi de bir seneyi bulabilmektedir. Ancak bu durumda kadında hiçbir sorun olmaması, kısırlık probleminin yalnızca azospermiden kaynaklanması gerekir.

Cerrahi yöntemlerle sperm temin etme tekniklerinin tamamı lokal ya da genel anestezi ile uygulanabilir. Bir engel teşkil edilmedikçe hastaların konforu bakımından genel anestezi de uygulanabilir. Tüm işlemler, hastanede yatmayı gerektirmez. Ayaktan uygulanır. Operasyonlar genellikle on dakika ile yarım saat arasında tamamlanmaktadır. Uygulama ardından, erkek biraz dinlendikten sonra günlük hayatına geri dönebilir.

Bütün uygulamalar tüp bebek merkezinde yapılır ve temin edilen örnekler eş zamanlı olarak laboratuarda incelenir. Bu sayede sperm tespit edilebilir. Sperm tespit edildiğinde ise işleme son verilir.

Cerrahi olarak sperm elde etme yöntemleri

PESA: Perkutan epididimal sperm aspirasyonu:

Testislerin üzerindeki epididimlere, oldukça ince bir iğne ile girilir. Bu sayede testis içindeki spermler çekilir. Testislerin içerisinde yer aldığı skrotum adı verilen kese açılmaz ve ciltten uygulanan bir iğne ile yapılır. Yalnızca obstrüktif azospermi olgularında kullanılabilir. Bu yöntemle sperm tespit edilemezse testisten sperm elde etme yöntemlerine başlanabilir.

PTSA: Perkutan testiküler sperm aspirasyonu:

Testislerin içinde yer aldığı kese bu yöntemde de açılmaz. Ciltten uygulanan bir iğne aracılığı ile testislere girilir ve testis dokusundan örnek alınır. Bu yöntemle sperm tespit edilmezse TESE’ye geçilir.

TESE: Testiküler sperm ekstraksiyonu:

Testislerin içerisinde yer aldığı kese ve iki testisi de çevreleyen tunika albuginea adı verilen kılıf küçük bir kesi ile açılmaktadır. Testis dokusundan küçük parçalar elde edilir. Kesilen alanlar dikilir ve işlem tamamlanır.

Mikro TESE: Mikroskop altında testiküler sperm ekstraksiyonu:

Testislerin içerisinde yer aldığı kese ve iki testisi de çevreleyen tunika albuginea adı verilen kılıf küçük bir kesi ile açılır. Testis dokusu mikroskop ile incelenir. Geniş görülen alanlardan örnekler temin edilir. Kesilen alanlar dikilir ve işlem tamamlanır. Bu yöntem, testis dokusuna daha az zarar verdiği için en yaygın uygulanan yöntemdir.